Vulkanen

Een vulkaan is een berg die in verbinding staat met het de aardmantel. De aardmantel is een dikke laag van vloeibaar gesteente dat om de kern van de aarde heen zit. Dit vloeibaar gesteente noemen we magma. Magma is ontzettend heet, tussen de 650 en 1100 graden Celsius.
Om de aardmantel ligt de aardkorst. Doordat het heelal zo koud is, is de aardkorst hard geworden (gestold) en vormt het een korst om de aardmantel heen. De aardkorst bestaan uit verschillende platen die contant in beweging zijn. Hierdoor ontstaan vulkanen en bergen. Dit proces duurt vaak miljoenen jaren.

De naam vulkaan komt van Vulcano, een klein Italiaans eilandje dat al eeuwen lang vulkanische activiteit heeft. De oude Romeinen noemden hun god van het vuur naar dit eiland, Vulcanus. Ze dachten dat het vuur en de rook dat uit de krater kwam afkomstig was van Vulcanus en zijn helpers. Ze vernoemden deze rokende en vuurspuwende bergen vulcano’s, naar de god Vulcanus. Vulkaan is de Nederlandse vertaling van vulcano.

In dit filmpje wordt uitgelegd hoe een vulkaan tot uitbarsting komt

Stratovulkaan, Osorno Chili

Schildvulkaan, Mauna Loa Hawaii

Sintelkegel, Mount Batok

Er zijn veel vulkanen op de wereld, maar ze zijn niet allemaal actief. Zo hebben we drie verschillende  fases voor vulkanen.

• Een dode vulkaan, dit is een vulkaan die al miljoenen jaren niet meer is uitgebarsten. We hebben in Nederland zo’n vulkaan, de Zuidwalvulkaan in de Waddenzee. Een vulkaan beschouwen we als dood wanneer er geen meetbare activiteit meer is.
• Een slapende vulkaan kan ieder moment weer actief worden, meestal barsten ze eens in de 10.000 jaar uit. De Vesuvius in Italië is zo’n vulkaan, deze is in het jaar 79 na Christus uitgebarsten.
• Een actieve vulkaan, dit zijn vulkanen die activiteit vertonen en vaak lava spuwen of uitbarsten.

Kilauea Hawaii

Het uitbarsten van een vulkaan ziet er heel spectaculair uit, maar het kan ook erg gevaarlijk zijn. De lava die uit de vulkaan stroomt is erg heet, vloeibare lava kan wel tot 1100 graden Celsius warm worden.
Bij een heftige vulkaanuitbarsting kan de vulkaan ook vulkaanstof uitstoten, tot wel vijftien kilometer de lucht in. Deze stof kan nog jaren blijven hangen waardoor het klimaat op aarde ietsjes kouder wordt. Ook kunnen er grote wolken van as ontstaan, dit zijn heel kleine stukjes steen die tot kilometers verder kunnen zweven.

In 2010 barstte de IJslandse vulkaan Eyjafjallajökull uit. Dit ging gepaard met enorme as wolken, een paar dagen lang werd het vliegruim boven Noord Europa gesloten vanwege het slechte zicht door deze aswolken. In het jaar 79 na Christus was de grote uitbarsting van de Vesuvius in Italië, bij deze uitbarsting werden de steden Pompeii en Herculaneum compleet bedolven onder vulkanisch as en gesteente.

Uitbarsting van de vulkaan, Eyjafjallajökull  in IJsland, deze vulkaan ligt grotendeels onder een gletsjer. Door het uitbarsten van de vulkaan is het ijs van de gletsjer te snel gesmolten en moesten veel mensen evacueren. Delen van IJsland kwamen onder water te staan door het snelle smelten van het gletsjer ijs.

Wetenschappers houden actieve vulkanen goed in de gaten, ze proberen te voorspellen wanneer een vulkaan gaat uitbarsten. Dit doen ze aan de hand van meetapparatuur, waarmee ze kunnen zien of de vorm van de vulkaan veranderd. Maar ook meten ze de trillingen in het gebied rondom de vulkaan, zijn er meerder kleine aardbevinkjes, dan wordt de vulkaan extra goed in de gaten gehouden.
Ook kijken de wetenschappers wat de beste evacuatie routes zijn voor omwonenden, ze proberen te zien welke richting de lava heen zal stromen en hoe snel.

Een foto van Pompeï met op de achtergrond de Vesuvius, Italië.