Mineralen en Edelstenen (deel 1)
-
AFDRUKKEN
-
VERSTUREN
Hoeveel mineralen zijn er in de wereld?
Er zijn ongeveer 4.000 tot 5.000 soorten edelstenen en mineralen. Er worden ook nog steeds nieuwe ontdekt. Maar ongeveer 30 soorten komen over de hele wereld voor. Zoals Calciet en Jaspis. De anderen komen vaak maar op enkele plekken voor en zijn daarom heel bijzonder.
In sommige landen zijn dezelfde soort edelstenen en mineralen mooier dan in andere landen. In Madagaskar komt prachtig iriserende Labradoriet voor. De meest bonte Calciet komt uit Mexico (oranje, blauwe, groene en rode calcieten).
De meest begeerde Smaragd komt uit Colombia. En de mooiste Lapis Lazuli (bekend uit het spel Minecraft) komt uit Afghanistan.
Je zou het misschien niet verwachten, maar in Nederland zijn ook mineralen te vinden. In de steengroeven bij Winterswijk en de Sint Pietersbergweg in Maastricht komt calciet voor.
Maar ook pyriet, galeniet en de prachtig gekleurde Sfaleriet komt in Nederland voor. Er zijn tot nu toe ongeveer 60 soorten in ons land gevonden.
Afzettingsgesteenten: Heb je wel eens je ouders horen mopperen dat de houten raamkozijnen buiten geschilderd moeten worden omdat de verf er af gebladderd is?
Dit komt door weer-elementen zoals wind, regen, hitte en vorst die de verf afslijt. Bij gesteente noemen ze dit proces erosie. Dit zijn kleine stukjes steen en zandkorrels die afbrokkelen. Dit noemt men sediment.
Je kunt je misschien voorstellen dat bergen over miljoenen jaren een stuk kleiner zijn geworden door erosie. Veel bergen zijn nu minder dan de helft in hoogte in vergelijking met de periode dat ze zijn ontstaan.
De kleine stukjes steen en zand is door rivieren naar meren en naar oceaanbodems vervoerd, samen met bijvoorbeeld sporen van metaal en kalk. Over miljoenen jaren zijn verschillende soorten sedimenten in lagen opgehoopt. De lagen werden steeds hoger. Door de zware druk wordt het water eruit geperst en het gesteente in elkaar gedrukt totdat het keihard wordt. Je kan vaak dit soort gesteente herkennen aan een gelaagd uiterlijk (banden). Voorbeelden hiervan zijn kalk- en zandsteen
Metamorfe gesteente: Dit zijn magmatische stenen of afzettingsgesteenten die veranderd zijn omdat ze opnieuw zijn verhit of onder grote druk zijn komen te staan.
Door aardverschuivingen zijn deze stenen dieper in de (hetere) aardkorst terecht gekomen en verandert. Denk aan bijvoorbeeld een rauw ei dat er anders uitziet nadat het gekookt is.
Er is niks aan de steen toegevoegd maar toch verandert het.
Als de gesteente wordt samengeperst, gebeurt dit vaak met andere soorten gesteente om dan vervolgens een nieuw soort steen te vormen, dat nog veel harder is .
Marmer is hier een heel goed voorbeeld van. De Taj Mahal in India is ongeveer 500 jaar geleden van marmer gemaakt.
Er hebben in die tijd miljoenen mensen over de marmeren vloer gelopen. Het marmer is alleen zo hard dat het nog geen millimeter versleten is!
Steenvorming bij meteoriet inslag: Er is nog een vierde en minder vaak besproken vorming van gesteente. Er zijn diverse grote meteoriet inslagen geweest. Door de knal kwam er ongekende energie vrij, wat de mens zelf niet kan creëren. Bekende meteoriet stenen zijn de Tektiet en Gibeon.
Een hele bijzondere is Moldaviet. Dit is de enige meteorietsteen die groen is van kleur. Het lijkt dan ook op de Kryptonite van Superman. Er zijn ongeveer 15 miljoen jaar geleden twee meteorieten van ongeveer 150 meter doorsnee in Zuid-Duitsland ingeslagen.
De explosie was ongeveer 1,8 miljoen keer zo groot als de explosie van een atoombom. De wetenschappers schatten dat het toen 30.000 graden Celcius werd. De stukken Moldaviet die toen ontstonden werden bij de rivier Moldau verstrooid. Vandaar de naam Moldaviet!